Złożoność/wieloaspektwość okresu przejścia

1. Wprowadzenie

W ciągu ostatnich kilku dekad okres przejścia z zatrudnienia na emeryturę w Unii Europejskiej uległ znacznej zmianie. Czas aktywności zawodowej ulega wydłużeniu, zwiększa się wiek emerytalny, ale również emerytury ulegają zmniejszeniu, co już nie gwarantuje godnego życia. Emerytura może być punktem przełomowym na różne sposoby: w kontekście psychologicznym jest postrzegana jako zadanie rozwojowe, jako długotrwały proces lub jako krytyczny moment w życiu (Filipp and Olbrich, 1986). Z punktu psychologicznego, utrata identyfikacji działań wskazuje na poczucie utraty siebie, utratę wartościowych, profesjonalnych projektów, które odzwierciedlają osobowość, a także utratę sensu życia (Wijngaarden, Leget and Gossensen, 2015).Może to przede wszystkim oznaczać znaczące ‘pęknięcie’ w biografiach ludzi (Schmidt - Hertha and Rees, 2017).Pomimo wszystkich wyżej wymienionych faktów i badań oraz wyraźnych zmian zachodzących w życiu społecznym i coraz bardziej aktualnych re-definicjach tożsamości płciowej i kapitału społecznego, politycy oraz społeczeństwo nadal uważają, że emerytura nie jest krytycznym momentem w życiu lub godną uwagi zmianą.

Krajnc (2016) przyznaje, że budowanie nowego sensu życia jest niezbędne w procesie przygotowywania się do przejścia na emeryturę. Zmuszanie starszych ludzi do społecznej i psychologicznej „śmierci” po przejściu na emeryturę poprzez pozbawianie ich możliwości pełnego doświadczania nowej sytuacji życiowej, w którą wkraczają, może być dla nich druzgocące (Krajnc, 2016). Schmidt - Hertha and Rees (2017), w przeprowadzonych badaniach ilościowych na grupie 2000 osób (kobiety i mężczyźni) w wieku 50 – 69 lat, doszli do wniosku, że zadowolenie z miejsca pracy na wszystkich etapach kariery, pozytywne postrzeganie pracy oraz wysoka identyfikacja z miejscem pracy są kluczowymi elementami na drodze do przejścia na emeryturę lub motywacją do opóźnienia przejścia na emeryturę. Zjawisko to jest również widoczne w obliczu nowo pojawiających się praktyk w zakresie zatrudnienia pomostowego (praca w niepełnym wymiarze godzin przed emeryturą) oraz ponownego zatrudniania (druga kariera po oficjalnym przejściu na emeryturę) (Boveda and Metz, 2016).